Een leefomgeving in balans
Permacultuur is waarschijnlijk het meest bekend als een manier van tuinieren, waarbij er wordt meegewerkt met de natuur en natuurlijke ecosystemen worden nagebootst. Maar in de kern gaat het breder: het is een ontwerpmethode voor de menselijke leefomgeving die economisch, sociaal en ecologisch duurzaam is. In de permacultuur staat systeemdenken centraal; alles hangt met elkaar samen en alle delen dragen bij aan het geheel.
Zie permacultuur als een bril om naar de omgeving te kijken en deze te ondersteunen, herstellen en tot vruchtbaarheid te brengen, waarbij de natuur het voorbeeld biedt, de mens onderdeel is van het systeem en iedereen kan delen in de overvloed.
Permacultuur is de afkorting van permanente agri-cultuur en de oorsprong ligt in de jaren 70 in Australië. Bill Mollison en David Holmgren ontwikkelden deze ontwerpmethode op basis van nauwkeurige observatie van natuurlijke ecosystemen en kleinschalige, traditionele landbouwsystemen. Hun belangrijkste wens was meer in harmonie te leven met de aarde en een oplossing te bieden voor milieuproblemen als verdroging en bodemerosie. Problemen die door hen voor een belangrijk deel werden toegeschreven aan de moderne industriële, mono-culturele landbouw. Toen al!
In de kern is permacultuur een ontwerpmethode voor de menselijke leefomgeving (natuur en maatschappij) die economisch, sociaal en duurzaam is. De natuur als ecosysteem biedt hierbij het voorbeeld. Inmiddels wordt de permacultuurmethode overal ter wereld wel toegepast, daarbij altijd uitgaande van lokale omstandigheden voor wat betreft onder meer bodem en klimaat.
Veel permacultuursystemen zijn gericht op voedselproductie. In tegenstelling tot de gangbare landbouw wordt daarbij met de natuur meegewerkt; door onder andere het slim benutten van zon, water en wind en het terugbrengen van tuinafval en water in de kringloop en altijd met het gezond en weerbaar maken van bodem en planten in het achterhoofd. Er wordt daarbij gewerkt met in hoofdzaak meerjarige beplanting in ‘verdiepingen’; van kruipers tot struiken en bomen. Daarnaast wordt gewerkt in zones die met name gebaseerd zijn op de intensiteit van gebruik en eventueel onderhoud. Zo liggen bijvoorbeeld de moes- en kruidentuin vlakbij huis. Onderdelen in het systeem hebben bij voorkeur meerdere functies, denk bijvoorbeeld aan een haag als windbreker, luwtebrenger, verstrekker van voedsel etc.
Permacultuur kent drie belangrijke ethische uitgangspunten die de leidraad vormen voor het ontwerpproces: zorg voor de aarde, zorg voor de mens en zorg voor de toekomst. Wat goed is voor ons, moet ook goed zijn voor de aarde en voor toekomstige aardebewoners, menselijk of niet.
De mens is altijd onderdeel van het gehele ecosysteem en de principes kunnen net zo goed worden toegepast in eigen leven en tuin als in grootschalige tuinderijen waar voor de markt wordt geproduceerd. Door echt verbinding te maken met je directe omgeving en deze te herstellen en te verrijken, krijg je meteen ook handvatten om de effecten van je gedrag op mondiaal niveau te onderzoeken. Het verbeteren van de wereld begint letterlijk bij je eigen achterdeur.